Herenboer in Damme

Er is bijvoorbeeld de militaire begraafplaats in Brugge, gelegen binnen de algemene begraafplaats (Brugs-Kerkhofstraat) in deze historische stad, waar we een indrukwekkende Belgische militaire dodenakker aantreffen, alsook een ontroerend perk van gefusilleerden. Op het burgemeester Frans Desmidtplein in Knokke, de plaats waar de beroemde verzetsheld Leander Waeghe door de Duitsers werd doodgeschoten, vinden we het gedenkteken voor de gesneuvelden uit Knokke in de Eerste Wereldoorlog. ‘En zien w’uw helden nimmer weer, uw geest ligt vruchtbaar in onze harten neer.’

Van Knokke tot de Panne, van Brugge tot Nieuwpoort, ligt de brede Belgische kuststreek bezaaid met prachtige sporen van de Grote Oorlog. Kernpunt is Oostende, waar Domein Raversijde, de boeg van het oorlogsschip de Vindictive aan de Oostkaai en de militaire begraafplaats aan de Stuiverstraat ‘must visits’ zijn. In Koksijde vinden we het monument voor ‘onze dooden 1914-1918’ aan de Robert Vandammestraat, nauwelijks enkele honderden meters verwijderd van Coxyde Military Cemetery, door de Engelse WO I-liefhebbers verkozen tot derde mooiste begraafplaats van de Eerste Wereldoorlog in België en Frankrijk. In De Panne en Adinkerke bevinden zich twee van de grootste en mooiste Belgische militaire begraafplaatsen, terwijl Blankenberge het toneel had kunnen zijn van niets meer of niets minder dan de oorsprong van de Grote Oorlog. De oorlog begon immers na de moordaanslag op Frans Ferdinand, de Oostenrijks-Hongaarse troonopvolger. Deze Frans Ferdinand kwam echter elk jaar in juli op vakantie in Blankenberge, en de beroemde professor Luc De Vos heeft verklaard dat de moordaanslag oorspronkelijk gepland was in 1913 in Blankenberge, een stad die 35 plaatsen bevat die met de Grote Oorlog in verband kunnen gebracht worden. Zeebrugge staat dan weer helemaal in het teken van de sensationele Raids op Zeebrugge en Oostende, uitgevoerd door de Engelsen in april en mei 1918.

De hele provincie West-Vlaanderen was een belangrijk onderdeel van het strijdtoneel der Grote Oorlog. Na de snelle doortocht van de Duitsers vanaf augustus 1914, waarbij sterk gewaande vestingen als Luik en Antwerpen met opvallend gemak werden vernietigd door de Duitse Dikke Bertha’s, kwam de oorlog letterlijk tot stilstand aan de oevers van de opzettelijk onder water gezette IJzervlakte. Pas vanaf de tweede helft van 1914 probeerden zowel de Duitsers als de Geallieerden een beslissing te forceren; met zware veldslagen eerst in het Sommegebied en vervolgens over heel West-Europa, waarbij ook in West-Vlaanderen zwaar strijd werd gevoerd (Slagen van Ieper, met o.a. de Slag van Passchendaele in 1917). Ieper is dan ook een stad die vaak bezocht wordt door WO I-toeristen (In Flanders Fields Museum, de Last Post elke avond aan de Menenpoort), maar ook de rest van Flanders Fields (bijvoorbeeld Zonnebeke en het Passchendaele Memorial Museum) en monumentale begraafplaatsen als Tyne Cot Cemetery en Lijssenthoek Military Cemetery is met name voor Engelsen heilige grond. Op het grondgebied van Vlaanderen liggen in totaal ongeveer 500 000 soldaten begraven, van wie meer dan 450 000 Engelsen, Welshmen, Schotten en Ieren.